काठमाडौं । सभापति रवि लामिछाने थुनामा रहेका बेला सहमहामन्त्री सुमना श्रेष्ठको राजीनामा प्रकरणले राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) तरंगित बनेको छ । कार्यकर्तापङ्ति उनको यो निर्णयबाट आश्चर्यमा परे पनि नेतृत्व पंतिका लागि भने यो अप्रत्याशित होइन ।
आफ्नो राजीनामापत्रमा सुमनाले पार्टीमा आफ्नो आवाज नसुनिएको गुनासो गरेकी छन् । ‘एक व्यक्ति एक पद’ को अवधारणा अनुसार आफू सांसदकै भूमिकामा केन्द्रित हुन चाहेको उनले बताएकी छिन् ।
पार्टी स्रोतहरूका अनुसार उनी रास्वपामा केही समययता खुशी छैनन् । सभापति रवि लामिछाने सहकारी प्रकरणमा पक्राउ परेपछि पार्टीका आन्तरिक बैठकहरूमा सुमनाको फरक स्वर निस्किन थालेको थियो ।
स्रोतले भन्यो, ‘सभापतिज्यूको पक्षमा अरु नेताहरूजस्तो खुलेर उहाँले बचाउ गर्नुभएन । बन्धनमा परेर एकाधपटक सडकमा निस्किनुभए पनि उहाँ सभापतिको न्यायका लागि रास्वपाले गरेको आन्दोलनको विपक्षमा हुनुहुन्थ्यो ।’
खासमा उनी रवि पक्राउ परेपछि पार्टी जिम्मेवारीबाट अलग हुनुपर्ने पक्षमा थिइन् । तर, बाहिर खुलेर बोल्न सकेकी थिइनन् ।
‘उहाँले अनौपचारिक कुराकानीमा सभापतिले पार्टीको जिम्मेवारी त्याग्नुपर्ने धारणा पटक-पटक राख्नुभएको थियो,’ स्रोतले भन्यो, ‘तर, खासै कसैले पनि त्यसमा सहमति नजनाएपछि उहाँले औपचारिकरूपमा प्रस्ताव ल्याउन सक्नुभएन ।’
पार्टीकै अर्को स्रोतको दाबीअनुसार सभापति लामिछाने पक्राउ परेर सांसदबाट समेत निलम्बित भएसँगै अचानक सुमनाको महत्वाकांक्षा बढेको थियो । उनी पार्टीको संसदीय दलको नेता वा कार्यवाहक सभापतिसम्मको ताकमा बसेकी थिइन् । दुवै नपाएपछि उनको असन्तुष्टि चुलिएको हो ।
बालेनप्रतिको आकर्षण र रविप्रतिको वितृष्णा सुमनाले हालै एक पोडकास्ट अन्तर्वार्तामा अव्यक्तरूपले पोखेकी थिइन् । यो अन्तर्वार्ता अहिले फेरि चर्चामा आएको छ ।
रविको हिरासत बास लम्बिएपछि रास्वपाले कार्यवाहक सभापतिको जिम्मेवारी माथिल्लो वरीयताका उपसभापति डीपी अर्याललाई दियो । रवि लामिछानेले हिरासतबाटै अर्याललाई टीका लगाएर कार्यवाहक सभापति बनाएको भन्दै सुमना चिढिइन् । त्यसपछि उनी संसदीय दलको नेता बन्नेतर्फ मोडिएको स्रोतले बतायो । उनले टीका लगाएर नभइ विधानअनुसार प्रतिस्पर्धा गराएर संसदिय दलको नयाँ नेता चयन गर्नुपर्ने अडान लिइन् ।
सुमनाले केन्द्रीय सदस्यहरूको म्यासेन्जर ग्रुपमै ‘भिजनसहित संसदीय दलको नेतामा प्रतिस्पर्धा गर्ने’ जानकारी गराएकी थिइन् । तर, समानुपातिक सांसदलाई संसदीय दलको नेता बनाउने पक्षमा धेरै केन्द्रीय सदस्यहरू उभिन सकेनन् । फलत उनको योजना फेल खायो । रास्वपाले अहिलेसम्म अर्को संसदीय दलको नेता चयन गरेको छैन । तात्कालीकरूपमा संसदीय दलका उपनेता विराजभक्त श्रेष्ठ नै प्रभावकारीरूपले संसदमा रास्वपाको नेतृत्व गरिरहेका छन् ।
अदालतको आदेशमा रवि लामिछाने हिरासतबाट निस्किएपछि तत्काल पार्टीमा सक्रिय भएनन् । केही समय उनले ब्रेक लिए र डीपीले नै पार्टी हाँके । सुमनाले भने पार्टी गतिविधिहरूमा धेरै चासो दिन छाडिन् । संसदमा भने पहिलेजस्तै प्रखर भूमिका जारी राखिन् ।
गत १८ चैतमा रवि लामिछाने पार्टी सभापतिको भूमिकामा फर्किए । पार्टीमा कमब्याक गर्ने क्रममा ‘घन्टीघर’ को प्रांगणमा उनले छोटो भाषण पनि गरेका थिए । त्यहाँ रास्वपाका थुप्रै नेता-कार्यकर्ताको उपस्थिति थियो, तर सुमना देखिइनन् । यद्यपि, उनी त्यसपछिको बैठकमा बसेकी थिइन् । सो बैठकमा लामिछानेले पार्टीमा संरचनाहरूमा व्यापक हेरफेर गर्न चाहेको बताएका थिए ।
बैठकपछि सुमनाले रविलाई उनकै कार्यकक्षमा बेग्लै भेटघाट गरेको स्रोतले बतायो ।
‘उहाँले सभापतिज्यूलाई मौखिकरूपमा त्यही बेला आफ्नो धारणा राखेर राजीनामा दिने जानकारी गराउनुभएको थियो,’ स्रोतले भन्यो ।
पार्टीकै अर्को स्रोतको दाबीअनुसार सभापति लामिछाने पक्राउ परेर सांसदबाट समेत निलम्बित भएसँगै अचानक सुमनाको महत्वाकांक्षा बढेको थियो । उनी पार्टीको संसदीय दलको नेता वा कार्यवाहक सभापतिसम्मको ताकमा बसेकी थिइन् । दुवै नपाएपछि उनको असन्तुष्टि चुलिएको हो ।
रवि पार्टी सभापतिको भूमिकामा पुन: फर्किने कुरामा सुमना सहमत थिइनन् । अहिले राजीनामा दिनुको मुख्य कारण पनि यही नै हो ।
रास्वपाले २३ चैतबाट देशव्यापी ‘जनयात्रा’ कार्यक्रम गर्ने घोषणा गर्यो । त्यसको सुभारम्भ चितवनबाट रविले नै गर्ने तयारी थियो । तर, जनयात्राकै अघिल्लो दिन उच्च अदालतले रविलाई थुनामा राख्ने फैसला गर्यो र त्यही रात प्रहरीले पक्राउ पनि गर्यो ।
स्रोतका अनुसार सुमनाले जनयात्रा सुरू हुने दिनमै पार्टीको सहमहामन्त्रीबाट राजीनामा दिने तयारी गरेकी थिइन् । सभापतिलाई नै राजीनामा बुझाउने उनको सोच थियो । तर, राति नै सभापति पक्राउ परेपछि उनी रोकिइन् । आज केन्द्रीय समिति बैठकको छेकोमा उनको राजीनामाको खबर बाहिरिएको हो । यद्यपि, उनले औपचारिकरूपमा राजीनामा बुझाइसकेको बारे धेरै नेताहरू अनभिज्ञ छन् ।
सहमहामन्त्रीबाट हटे पनि सुमना पार्टीको केन्द्रीय सदस्यको जिम्मेवारीमा कायम रहनेछिन् । तर, उनी लामो समय रास्वपामा टिकिरहने धेरै नेताहरूलाई विश्वास छैन । कारण, काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन्द्र साहप्रति उनको अतिरिक्त रुझान । धेरैले उनी ८४ को चुनावमा रविलाई छोडेर बालेनको समिपमा पुग्ने आँकलन गरिरहेका छन् ।
एक केन्द्रीय सदस्यले भने, ‘०८४ को चुनावमा बालेनले नयाँ पार्टी खोल्छन् र त्यसमा लाग्ने भनेर बस्नुभएको छ । अब रास्वपामा उहाँको आवद्धता प्राविधिकमात्र हुन्छ ।’
बालेनले पार्टी खोल्छन् वा खोल्दैनन् कुनै निधो छैन । अहिलेसम्म त्यस्तो कुनै तयारी गरेको पाइँदैन । उनी मेयरकै चुनावमा फेरि उठ्न वा केही पनि नगर्न पनि सक्छन् । त्यस्तो अवस्थामा सुमना रास्वपाबाट अलग हुन्छिन् कि हुन्नन् भन्ने प्रष्ट छैन ।
बालेनप्रतिको आकर्षण र रविप्रतिको वितृष्णा सुमनाले हालै एक पोडकास्ट अन्तर्वार्तामा अव्यक्तरूपले पोखेकी थिइन् । यो अन्तर्वार्ता अहिले फेरि चर्चामा आएको छ ।
खासमा उनी रवि पक्राउ परेपछि पार्टी जिम्मेवारीबाट अलग हुनुपर्ने पक्षमा थिइन् । तर, बाहिर खुलेर बोल्न सकेकी थिइनन् ।
अन्तर्वार्ताकारले नेपालका प्रमुख नेताहरूको नाम लिएर उनीहरूबारे टिप्पणी गर्न लगाउँछन् । जसको बारेमा बोल्न मन छैन, उसलाई ‘पास’ गर्ने सुविधा दिइन्छ । प्रधानमन्त्री तथा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली, कांग्रेस महामन्त्री गगन थापासँगै उनले आफ्नो पार्टीका सभापति रवि लामिछानेलाई ‘पास’ गरिन् । बालेनको फोटो आउँदा भने ‘धेरै युवाहरूको आशा’ भनिन् ।
सभापतिबारे कुनै टिप्पणी नगर्नु र बालेनको तारिफ गर्नुले उनको मनसाय उजागर भएको एक केन्द्रीय सदस्यको भनाइ छ ।
उनी भन्छन्, ‘त्यसैबाट प्रष्ट हुन्छ कि उहाँ बालेनसँग मिल्न आतुर हुनुहुन्छ । उहाँले रवि लामिछानेलाई केबल संसदमा पुग्ने भर्याङमात्र बनाउनु भएको रहेछ ।’
थप आक्रोशित हुँदै उनले टिप्पणी गरे, ‘उहाँ बौद्धिक होला, पढेलेखेको होला, आर्थिकरूपमा सम्पन्न होला, तर रवि लामिछानेको पछि नलागेको भए उहाँलाई कसले चिन्थ्यो ? एकैपटक राजनीतिको मुलधारमा कसरी आउनुहुन्थ्यो ? रवि लामिछानेकै आडमा सांसद र मन्त्रीसमेत बनेको व्यक्तिले उहाँप्रति यस्तो वितृष्णा देखाउन सुहाउँछ ?’
रास्वपामा आउनुअघि सुमनासँग राजनीतिक पृष्ठभूमि थिएन । रास्वपामा लागेको छोटो समयमै उनले एक प्रभावशाली नेतृको रुपमा आफूलाई स्थापित गरिन् । खासगरि संसदमा उनको भूमिका निकै जोडदार रहँदै आएको छ । अध्ययनशीलता र वाकपटुताका कारण पछिल्लो समय उनी बौद्धिक जगतको पनि रोजाइमा परेकी नेतृ हुन् ।